Türkler ‘fon’ yatırımını keşfetti büyüklük 5 trilyon TL’ye yaklaştı
Birol BOZKURT
Son dönemde Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısında gerileme yaşanırken fon yatırımcı sayısında ciddi bir artış söz konusu. Yılbaşından bu yana 800 bine yakın kişi fon yatırımcısı olurken, buradaki potansiyeli gören portföy şirketleri de ürün çeşitliliğini artırmaya başladı. Haziran sonu itibarıyla Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) kuruluş izni almış lisanslı 68 Portföy yönetim firması bulunuyor.
Bu firmaların toplam yönettikleri büyüklük 2023 yılında yaklaşık 4,9 trilyon TL yani yaklaşık 150 milyar dolar seviyesine yükseldi. 2022 yılında bu rakam TL bazında 3,2 trilyon TL’yken dolar bazında da 107 milyar dolar seviyesinde yer alıyordu. Dolar bazında artış oranı yüzde 40’ı geçerken TL bazlı artış oranı yüzde 53’ü geçti.
Türkiye’deki fon yatırımına artan ilgiyi sermaye piyasalarının derinleşmesine verdiği katkıyı Neo Portföy Yönetim Kurulu Üyesi Emre Göltepe ile konuştuk. Göltepe, fonlara artan ilgiyi şu sözlerle özetliyor; “TEFAS’ın etkinliğinin artması ve yatırımcının fon performanslarını şeffaf bir şekilde takip eder olması, alım satımdaki kolaylık altyapısı, alternatif yatırım fonlarının etkinliğinin artması, tasarruf sahibi ailelerinin artık paralarını profesyonellere emanet ettiğini gözlemliyoruz.
Bu kuşkusuz Türkiye’de portföy yönetimi sektörün büyüdüğünü, derinleştiğini gösteriyor.” Neo Portföy’ü 4 Kurucu ortak ile 2018 yılında kurduklarını söyleyen Göltepe, geçen 6 yıllık sürede yönettikleri toplam fon büyüklüğünü 40 milyar liraya yükselttiklerini söyledi. Kurucusu ve yöneticisi oldukları 65 yatırım fon bulunduğunu söyleyen Emre Göltepe, “Bunların 23 tanesi menkul kıymet yatırım fonu, 23 tanesi gayrimenkul yatırım fonu ve 19 tanesi girişim sermayesi yatırım fonu” dedi.
“Yüksek faiz ve stabil kur fonlara ilgiyi artırdı”
Yüksek faiz ve doların yukarı yönlü yavaş hareketinin etkisiyle fonlara ilginin arttığını söyleyen Neo Portföy Yönetim Kurulu Üyesi Emre Göltepe, “2024 yılının ilk çeyreğin itibarıyla 4.2 trilyon TL‘lik bir portföy büyüklüğü söz konusu. Yani 129 milyar dolar. Yılbaşından beri dolar bazında yüzde 20’lik bir büyüme söz konusu. Özellikle yatırım fonlarında ciddi bir büyüme var. 2023’te yüzde 140 artışla 1,8 trilyon TL’lik büyüklüğe ulaşan yatırım fonlarının büyüklüğü 2024’ün ilk çeyreğinde 2,5 trilyon TL’ye ulaştı.
Avrupa’da yatırım fonlarının büyüme oranı yüzde 4,5 olurken Türkiye’de ciddi bir büyüme yaşanıyor. Ancak, takip etmemiz gereken önemli metrik aslında yönetilen büyüklüğün gayrisafi milli hasılaya oranı. Bu gideceğimiz yeri gösteriyor diye düşünüyorum. Burada biz henüz yüzde 10- 11’lar seviyesindeyiz. Avrupa’da ise bu oran yüzde 135’e ulaşmış durumda. Kuşkusuz bu oranlara hemen ulaşmayı beklemiyoruz ancak ben artış hızının, yani sektörün büyümesinin hızlanarak devam edeceğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
“GSYF fon sayısı 350’yi geçecek”
Girişim Sermayesi Yatırım Fonları’nın (GSYF) gerek start-up gerekse daha sonraki aşamalardaki girişim şirketlerine yatırım için en aktif enstrümanlar haline geldiğini söyleyen Emre Göltepe, “Son 3 yıllık GSYF büyüklük rakamlarına baktığımızda 2021’de 45 milyar liralık 93 adet fon varken bu rakam 2022’de 46,7 milyar liralık 174 adet fona, 2023’te ise 126 milyar liralık 256 adet fona ulaştı. 2024 1. çeyrek itibarıyla da büyüme devam ediyor. 271 adet ihraç edilmiş fon var, ancak kurulu fon sayısının 350’nin üzerinde olduğunu tahmin ediyoruz, yakın zamanda buradaki rakamlar da yansıyacaktır” diye konuştu.
“Yılı 80 milyon $ yatırımla kapatırız”
GSYF tarafındaki büyüklüğümüz yaklaşık 350 milyon dolar seviyesinde olduğunu belirten Emre Göltepe, “2024 yılında bugün itibariyle 14 girişim şirketine yatırımcı olduk. Yatırıma yönlendirdiğimiz tutar 60 milyon dolar seviyesinde. Teknoloji tarafındaki farklı ölçeklerdeki start-up yatırımlarımız sayı olarak ağırlıkta 10 adet. 2024 yılı içinde teknoloji start-up’larına yönlendirdiğimiz toplam yatırım tutarı yaklaşık 6 milyon dolar. Diğer yatırımlarımız ise ağırlıklı olarak Gıda ve tarım alanlarında yer alıyor. Bu yılı 20 işlemle kaparız diye tahmin ediyoruz.
Tüm fonlarımız içerisinde yatırıma yönlendirilebilir toplam tutar bugün itibariyle yaklaşık 15 milyon dolar seviyesinde. Ancak; Yatırımcı görüşmelerinin devam ettiği 4 yeni teknoloji fonumuzun yıl sonundan önce ilk kapanışlarını yapmayı planlıyoruz. Bunlar temiz enerji, sağlık teknolojileri fonu, genel karma teknoloji fonu ve B2B SAAS yatırımlarına odaklanacak olan teknoloji fonlarımız. Yılsonuna kadar bu yeni fonların toplam büyüklüğünün en az 20 milyon dolar olmasını bekliyoruz” dedi.
“Fonlar için 2027-2030 yılları zor geçecek”
Fonların yaptıkları yatırımlarda ortalama çıkış süresinin 7 yıl olduğuna dikkat çeken Neo Portföy Yöneticisi Emre Göltepe, “2027-2030 yılları arasında bu zamana kadar kurulan fonların portföylerinin çıkış işlemlerini takip ediyor olacağız. Benim düşüncem çok da kolay yıllar olmayacak zira bu fonlar genel olarak faizlerin düşük ve paranın daha bol olduğu pandemi sonrası kurulan fonlar oldu. Bu dönemlerde şirket değerlemeleri yüksekti ve girişimlerin iş planı para harcayarak büyümeye odaklanan kârlılığının arka plana itildiği modellerdi. Bugün bu tarz şirketlerin çok zorlandığına şahit oluyoruz” diye konuştu.
“Türk aile şirketleri Aile Ofisi sistemine geçmeye başladı”
Dünyada son günlerde popüler hale gelen Aile Ofisi yapısına Türkiye’de de ilginin arttığına dikkat çeken Neo Portföy Yöneticisi Göltepe, “Türkiye’deki aile şirketleri arasında Aile Ofisi yapısına geçmeyi planlayan ve varlık yönetimini daha profesyonel bir şekilde yapmak isteyen yatırımcılar için de GSYF yapısı birçok anlamda çok mantıklı. Gerek aile anayasasının fon dokümanlarına entegrasyonundaki esneklik, gerekse fonun yatırımcılarına sağladığı vergisel avantajlar yatırımcılar tarafından dikkatle incelenmeli ve araştırılmalı. Bu yatırımcılarla yakın temasta olacağız” dedi.